Bombaj

Bombaj  – stare nazwy wciąż w powszechnym użyciu) – stolica indyjskiego stanu Maharasztra, położona na wyspie Salsette, na Morzu Arabskim.

Według najnowszych danych w mieście tym mieszka 17 mln mieszkańców i jest 6. co do liczby mieszkańców metropolią na świecie. Wraz z miastami satelitarnymi tworzy wielką konurbację miejską. Dzięki naturalnemu portowi jest to także największy port zachodnich Indii.

Jest to także wielki ośrodek finansowy. Siedziby tu mają liczne banki (m.in. Reserve Bank of India), giełda (Bombay Stock Exchange) oraz liczne indyjskie firmy i korporacje. Dzięki temu, że poziom życia jest tu wyższy niż innych częściach kraju, przyciąga on imigrantów z całych Indii oraz całej Azji Południowej. Przez taki układ rzeczy mieszają się tu najróżniejsze kultury, religie i tradycje. Bombaj jest uznawany za stolicę kinematografii indyjskiej. Tutejsze wytwórnie produkują rocznie najwięcej filmów na świecie.

Indyjska nazwa pochodzi od miejscowej hinduskiej bogini Mumba. W XVI w. Portugalczycy nazwali to miasto Bom Bahia co znaczy Dobra Zatoka. Brytyjczycy podczas swojej kolonizacji Indii zmienili nazwę miasta na Bombay. Oficjalna zmiana nazwy w języku hindi i angielskim nastąpiła w 1995, lecz według zaleceń Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych nazwa Bombaj nadal jest oficjalnie obowiązującą nazwą używaną w języku polskim.

Historia 

Obszar Bombaju był już prawdopodobnie zasiedlony w epoce kamienia. Od III w. p.n.e. należał on do rządzonego przez buddystów Imperium Maurjów. Od 1343 był w posiadaniu państwa Gujarat. Najstarsze budowle w mieście – słoniowe jaskinie, czy kompleks świątyń Walkeśwary, pochodzą właśnie z tamtego okresu.

W 1534 roku miasto zajęli Portugalczycy. W 1661 królowa Katarzyna Bragança przekazała miasto angielskiemu królowi Karolowi II. W 1668 zostało ono wydzierżawione Brytyjskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej za cenę 10 funtów rocznie. Miasto zaczęło się szybko rozwijać jako port. Ludność wzrosła z 10 000 w 1661 do 60 000 w 1675. W 1687 siedziba Brytyjskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej została przeniesiona z miasta Surat do Bombaju.

W 1817 powstał plan połączenia kilku wysp przybrzeżnych z lądem, dzięki czemu uzyskanoby większą powierzchnię miasta. Projektem pokierował inżynier Hornby Vellard. Prace ukończono w 1845 i otrzymano powierzchnię 435 km². W 1853 Bombaj połączono linia kolejową z miastem Thana. W czasie wojny secesyjnej miasto stało się głównym centrum handlu bawełną na świecie. Przyczyniło się to do wielkiego boomu gospodarczego Bombaju. Kiedy ukończono Kanał Sueski (1869) miasto stało się największym portem na Morzu Arabskim.

Były to lata wielkiego rozwoju Bombaju. Już w 1906 w mieście mieszkało milion osób i było (po Kalkucie) 2 największym miastem Indii pod względem ludności. W późniejszym czasie stało się ono centrum indyjskiej walki o niepodległość. W 1942 Mahatma Gandhi wezwał do manifestacji antybrytyjskich. Rząd w tym samym roku wystąpił przeciwko Brytyjczykom z hasłem Opuśćcie Indie (Quit India). Od 1960 stał się stolicą stanu Maharasztra.

Od 1970 w Bombaju znów nastąpił boom ludnościowy. Miasto przyciągało imigrantów z całych Indii. W 1986 Bombaj miał podobną ludność co Kalkuta. W 1992 miały miejsce zamieszki skierowane przeciwko ludności muzułmańskiej, które spowodowały liczne ofiary śmiertelne. Kilka miesięcy później, 12 marca, w licznych zamachach bombowych przeprowadzonych jednego dnia zginęło 300 osób (zamieszki w Bombaju).

W 1995 zmieniono angielską nazwę Bombay na Mumbai. Zgodnie z ustaleniami Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych dotychczasowa nazwa miasta Bombaj pozostaje w użyciu w Polsce jako polski egzonim. Na Zachodzie odstąpiono już od dawnego nazewnictwa.

W 2005 miasto zostało poważnie podtopione na skutek bardzo obfitych deszczów monsunowych.

11 lipca 2006 roku terroryści zaatakowali bombajską kolej. W ciągu niespełna kwadransa w różnych pociągach na trasie zachodniej eksplodowało siedem bomb. Zginęło ponad 200 osób, a około 800 zostało rannych. 26 listopada 2008 w mieście miała miejsce seria zamachów terrorystycznych, w których zginęło co najmniej 195 osób, a 295 zostało rannych.

Geografia 

Miasto umieszczone jest na wyspie Salsette, przy ujściu rzeki Ulhas. Średnia wysokość miasta wynosi od 10 do 15 m n.p.m. Północna część metropolii jest natomiast pagórkowata, z najwyższym szczytem miasta sięgającym 450 m n.p.m. Całkowita powierzchnia Bombaju wynosi 438 km².

Na terenie miasta znajdują się 3 jeziora: Tulsi, Vihar i Powai. Pierwsze dwa należą do Parku Narodowego Borivali i są głównymi źródłami wody słodkiej dla miasta. Linia brzegowa jest urozmaicona licznymi zatoczkami i lagunami. Wschodnią część wybrzeża morskiego zajmują zarośla mangrowe, bogate w faunę i florę.

W mieście ziemia składa się przeważnie z piasku (bliskość morza). Natomiast na przedmieściach ziemia jest żyzna (gleby aluwialne). Osady te pochodzą głównie z wyżyny Dekan. Bombaj leży w strefie aktywnej sejsmicznie. Mogą się tu zdarzyć trzęsienia ziemi o sile do 6,5 stopnia w skali Richtera.

Bombaj dzieli się na dwie główne dzielnice: miasto (City) i suburbia.

Współrzędne geograficzne:18°50'N 72°50'E

 

Klimat

Bombaj leży w pasie klimatów tropikalnych, więc występują tu tylko 2 pory roku: sucha i wilgotna. Pora wilgotna trwa od marca do października. Charakteryzuje ją duża wilgotność i temperatury przekraczające 30 °C. Pora monsunowa trwa od czerwca do września i średnie opady w tym czasie wynoszą 2 200 mm. Rekord ilości opadów zanotowano w 1954 roku (3 451,6 mm).

Pora sucha trwa od listopada do lutego. Charakteryzuje się małą wilgotnością powietrza oraz niskimi temperaturami. Za największe chłody w styczniu i lutym odpowiada zimny wiatr z północy. Roczna temperatura w porze wilgotnej wynosi 38 °C, a w porze suchej spada do 11 °C. Najwyższe i najniższe temperatury średnie zanotowano w 1962 roku: 43 °C i 7,4 °C.