Około III tysiąclecia p.n.e. w dolinie Indus rozwijała się
przedaryjska cywilizacja miejska, jej głównymi ośrodkami były: Mohendżo
Doro i Hirappa. W dolinie rzeki Indus tworzono podstawy cywilizacyjne
Indii uprawiano ziemię, znano pismo, powstawały pierwsze formy wierzeń
religijnych, a co za tym idzie rozwijało się budownictwo sakralne. Około
II tysiąclecia p.n.e. na obszary Indii napłynęli Ariowie, narzucili
tamtejszym swoją kulturę, zwyczaje i wierzenia. W starożytnych Indiach
rozwinęły się cztery formy religijne tj.:
- wedyzm - od 2500 roku p.n.e.,
- braminizm - wykształcił się w II tysiącleciu p .n.e.,
- hinduizm - ukształtował się około IV tysiąclecia p.n.e.,
- buddyzm - powstał około VI wieku p.n.e.
Od VI wieku p.n.e. istniały na terenie kontynentu indyjskiego państwa - królestwa
np.:
Kosala, Magadha, Awanti, Gandhara, Watsa, Kuru oraz inne niezależne
plemiona. Władcą, który zjednoczył wszystkie organizmy w jedno państwo
był Candragupta z dynastii Maurjów. Kolejnym władcą tej dynastii był króla Asoki. Doprowadził on do powiększenia wpływów nowego państwa i jego rozwoju terytorialnego. W okresie rządów Asoki doszło do szybkiego rozkwitem budownictwa związanego z religją.
Rozwój
sztuki sakralnej w Indiach wiązał się przede wszystkim z buddyzmem,
który od V wieku p.n.e. rozwijał się na bazie sztuki hinduiztycznej.
Najstarsze znane dziś zabytki sakralne w Indiach łączące się z buddyzmem, to skalne świątynie wykute w zboczach górskich, zwane czajtja z
okazałymi fasadami i salami wspartymi na masywnych filarach ,przykładem
tego typu budowli jest Adżanta, pochodząca z VI-VII wieku p.n.e., a
także świątynia Bhadża, Karli oraz Kondane. Mieszkańcy Indii wykuwali
również w skale klasztory np.: Naszik – posiada 150 grot, Kanheri w
okolicach Bombaju – wykuto 109 grot.
Innym charakterystycznym obiektem sakralnym były tzw. stupy (monumentalne grobowce), są
to wysmukłe kopce z ziemi obłożone kamieniem, wzniesione na terasie,
zakończone parasolowatą przybudówką i czterema bogato zdobionymi bramami
zwanymi (toranami), symbolizującymi cztery strony świata. W czaszy
kurhanu, zbudowanej z ziemi, cegieł i kamieni budowano komory dla
spalonych cząstek ciała Buddy, będące przedmiotami kultu, podobnie jak
relikwie święte w chrześcijaństwie. Jako odrębne budowle stupy występują
w : Sańczi na terenie środkowych Indiach (stan Madhja Pradesz). Jest to
największa tego typu budowla, pochodząca z II wieku p.n.e. oraz
Amarawati, jako całkowicie oddzielne świątynie w Karli i Adżanta.
Trzecim rodzajem budownictwa sakralnego w Indiach są wykute w skale schronienie dla buddyjskich mnichów, zwane wihara (dosłownie
oznacza „schronienie”, „azyl”). Budowano je blisko ludzi, najczęściej w
parkach, tak aby mnisi mieli kontakt z innymi i mogli prosić o
jałmużnę, ale jednocześnie aby mieli możliwość spokojnej medytacji.
Przykładem usytuowania wihary może być Park Gazeli w Varanasi, inne
przykłady budowli zakonnych to: klasztor buddyjski w Takśili lub
klasztor typu guha – Ellura.
Oprócz wspomnianych form
architektonicznych w Indiach budowano również świątynie wolno stojące.
Często do tradycyjnej stupy dobudowywano cztery przyległe nisze –
kaplice.
Przykładem tego rodzaju budowli może być
zbudowana w VI wieku świątynia Mahabodhi w Bodh-Ga, w niej
prawdopodobnie znajduje się tron, na którym Budda miał doznać
oświecenia. Innym przykładem sakralnej twórczości mieszkańców Indii są
freski ze skalnego wąwozu Adżanty. Artysta komponując to dzieło
przestrzegał tzw. „ sześciu reguł” tzn.: odpowiedniość przedstawień,
właściwa budowa i proporcje każdej postaci, umiejętność sugerowania
działań i uczuć, wdzięk, podobieństwo i wreszcie właściwe operowanie
pędzlem i kolorem.
Na terenie środkowych Indii
bardzo popularny był rodzaj świątyni zwany nagara, był to rodzaj
świątyni – sanktuarium, składającego się z oddzielnych wież (sikhara) oraz dobudowanej obszernej sali kolumnowej, zwanej mandapa, która poprzedzał również duży przedsionek.
Od
początku budownictwu sakralnemu w Indiach towarzyszyły dekoracyjne
rzeźby oraz płaskorzeźby na ścianach, filarach, stupach. Od II wieku
pojawiła się rzeźba figuralna, w niektórych świątyniach buddyjskich
znajdowały się też malowidła ścienne np.: Adżanta i Elura.
Budownictwo sakralne najprężniej rozwijało się za czasów panowania dynastii
Guptów (320-550). Wówczas ukształtowały się różnorodne formy świątyń
hinduistycznych, bogato zdobione rzeźbą ornamentalną i figuralną, a
także świątynie wieżowe. Powstające wówczas rzeźby i religijne
wyobrażenia Mahajany stanowią najdoskonalsze dzieła artystycznie. W tym
czasie wypracowano ostateczny obraz Buddy, jego wizerunek przedstawiał
postać łagodną, wysmukłą, otoczoną kolistym nimbem, najczęściej
siedzącą. Otaczanie Buddy aureolą oznaczało tak jak w chrześcijaństwie
świętość jego osoby. Największy na świecie posąg Buddy znajduje się w
chińskiej miejscowości Leshan (prowincja Sihuan) pochodząca z VIII wieku
rzeźba została wykuta w skale i przedstawia siedzącego Buddę. Wysokość
rzeźby to siedemdziesiąt dwa metry, szerokość wynosi dwadzieścia osiem
metrów. Ludność mieszkająca w Leshan wierzy, że Budda chroni ich od
powodzi. Bardzo często spotyka się do dziś wizerunki medytującego Buddy,
np. wizerunek pochodzący z II lub III wieku naszej ery z regionu
Gandary (północno - zachodni Pakistan), cechą tej charakterystycznej
rzeźby jest kolisty znak na twarzy Buddy, pomiędzy brwiami, otaczająca
głowę aureola oraz charakterystyczny sposób siedzenia ze skrzyżowanymi
nogami.
W okresie najsilniejszego rozwoju sztuki
sakralnej w Indiach rzeźbiono także posągi bodhisattwów – niebiańskich
poprzedników Buddy.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz